Woensdag 14 december 2022
Voorkomen is beter dan genezen. Een bekende uitdrukking, die zeker ook geldt voor coaching- en trainingsprogramma’s. Om leerkrachten, pedagogisch medewerkers en onderwijsondersteuners hierin te faciliteren en professionaliseringsaanbod en -wensen bij elkaar te brengen, hebben drie Enschedese basisschoolstichtingen het scholingsplein ontwikkeld. Ook de Werkenergieanalyse maakt hier deel van uit en wordt begeleid door Marjon Tjepkema, loopbaan-, stress- en burnoutcoach en schrijfster van het E-werkboek ‘Eerste hulp bij werkstress’. Recent ontving Marjon een aanvraag van een 60⁺-jarige leerkracht, die niet meer zoveel voldoening uit haar werk haalde. Ze had graag de touwtjes in handen, maar slaagde daar voor haar gevoel steeds minder in: ‘Ik moet nog een aantal jaar; wat wil en kan ik nog?’.
Onzekerheid
Na een korte (telefonische) kennismaking stuurde Marjon de Werkenergieanalyse toe. Vervolgens werden de resultaten in een twee uur durende coachsessie besproken. “Belangrijke onderwerpen hierbij waren bevlogenheid, onzekerheid en controle”, vertelt ze. “De leerkracht scoorde gemiddeld bevlogen. Ze was erg enthousiast over haar baan (waarde: 4), maar niet trots op wat ze doet. Wat bijvoorbeeld opviel, was dat de stelling ‘Mijn werk brengt mij in vervoering’ slechts een waarde van 2 scoorde. Hier zat veel onzekerheid, met name vanwege haar leeftijd. Tijdens ons gesprek gaf de leerkracht meermaals aan dat haar jonge collega’s alles beter en sneller konden. En dat terwijl zij zelf een ervaren rot in het vak is, die het lesgeven en alles daaromheen prima in de vingers heeft! Tijdens het doorvragen werd ook bevestigd dat ze zich (bijna) overal competent in voelt, maar dat haar mindset op dit vlak niet meer correct was. Door slechts een paar opmerkingen van dezen en genen was ze onterecht onzeker geworden.”
Oudere medewerkers en hun stressfactoren
In haar coachingtrajecten maakt Marjon dit vaker mee. “In het verleden heb ik zelfs een onderzoekje gedaan naar ‘oudere medewerkers’ en hun stressfactoren”, vertelt ze. “Hieruit bleek bijvoorbeeld dat wanneer oudere medewerkers zich competent voelen, zij veel minder stress ervaren. De stress die zij wél voelen, wordt vaak niet veroorzaakt door het werken zelf. Immers hebben zij hier ruime ervaring in. Echter zijn zij dit zo gewoon gaan vinden, dat ze hier nog onvoldoende voldoening uit halen. In plaats daarvan focussen zij te veel op de dingen die minder of niet goed gaan. Ook bij deze leerkracht was dit het geval. Omdat ze van drie werkdagen was teruggegaan naar twee, lukte het niet meer om dezelfde controle te houden. Dit zorgde voor stress, want ze wilde alle kinderen exact in beeld hebben. Tijdens ons gesprek hebben we gelukkig heel goed op tafel kunnen krijgen dat dit niet realistisch is. Maar ook dat ze op dit vlak wat meer op haar ervaring mag vertrouwen.”
Hulp vragen
Qua competenties bleken alleen de digitale activiteiten een uitdaging. “We hebben ruim gesproken over de Cirkel van Invloed en Betrokkenheid van Stephen Covey”, aldus Marjon. “Een belangrijke conclusie hierbij was dat de leerkracht haar jongere collega’s prima om hulp kan en mag vragen. Juist als het om de digitale activiteiten gaat. Spreek uit dat deze activiteiten jou iets meer tijd kosten dan bij een jongere medewerker; dat is echt geen schande. En vraag hier ook tijd en ruimte voor.”
Nieuwe inzichten
Het gesprek met de leerkracht was puur preventief, benadrukt Marjon. “Ze was niet ziek, had geen grote vraagstukken en zat ook niet (te) hoog in haar stress. Daarom kon ik haar puur met wat tips en door de vinger op de zere plek te leggen, al heel goed verder helpen.” De nieuwe inzichten hebben geleid tot nieuwe energie en een betere, positievere mindset, vertelt ze. “In de komende jaren wil ze bijvoorbeeld haar computervaardigheden verder ontwikkelen. Ook wil ze deel gaan nemen aan werkgroepjes om juist háár kennis door te geven aan haar jonge(re) collega’s. Daarmee heeft ze weer de juiste koers te pakken.”
