Donderdag 07 december 2023
Of je nu loopbaancoach of stress-burnout coach bent, we doen als coach allemaal hetzelfde: we helpen mensen om hun problemen op te lossen. Maar wat doe je als een coachee bij je komt met een vraag waarop geen antwoord te geven is? Een vraag als ‘Is dit alles?’ of ‘Waarom overkomt mij dit nou weer?’
Onbeantwoordbare vragen
Sommige vragen van coachees zijn zo confronterend in hun wanhoop en onmacht dat je een superwezen moet zijn om niet geraakt te worden. De realiteit is dat coaches mensen zijn. Het voelt als hulpverlener ongemakkelijk om met lege handen te staan. Als je deze situatie herkent, lees dan verder. Want er speelt veel meer dan die ene, niet te beantwoorden vraag.
De illusie van maakbaar geluk
Onze cultuur is gevuld met beelden dat geluk voor iedereen maakbaar is. Instagram en TikTok laten ons geloven dat er overal gelukte mensen zijn: op het werk, thuis, op school. Ergens weten we wel dat dat allemaal buitenkant is, maar toch veroorzaakt die beeldvorming een norm. Die norm versterkt zichzelf met de boodschap dat, als je je al niet lekker voelt, het je eigen verantwoordelijkheid is om daar iets tegen te ondernemen. Je moet gewoon beter je best doen om gelukkig te zijn. Lukt het dan nog niet, dan ga je naar een coach of therapeut of je slikt pillen.
Coachen in de tijd van 'Alles moet leuk zijn'
De bekende Vlaamse psychiater Dirk De Wachter noemt deze focus op jezelf goed voelen ‘de leukigheidscultuur’. De dwingende normen van deze cultuur zijn volgens hem een probleem. Ze leiden ertoe dat we verleren dat ongelukkig zijn er nu eenmaal bij hoort.
Ook wij coaches ontkomen niet aan de culturele druk op je goed voelen. Wij voelen ons geroepen om het leven van onze coachees positief te beïnvloeden. Onze professionele neiging is om te repareren en problemen op te lossen. Bij sommige vragen van coachees is het echter effectiever om niets te doen en er ‘slechts’ te zijn.
Stilstaan bij onbehagen: de kunst van niet-repareren in coaching
Dat is flink wennen, voor coach en coachee. Niet in de reparatiemodus schieten, maar stilstaan bij ongemak. Pijn niet vermijden, maar aanvaarden. Een vraag niet als ‘vaag’ diskwalificeren, maar je laten inspireren door het onbekende. Daarmee zitten we op het terrein van zingeving. Vaag gedoe? integendeel! Ook Instagram en TikTok staan er vol mee, alleen noemt niemand het zo. Daar gaat het om oppervlakkige, op de buitenkant gerichte acties om iemand te zijn. Daar zit zeker een zingevingselement in, maar wel een met grote beperking.
Zingeving als doorlopend proces
Een meer diepgaande manier om naar zingeving te kijken, is het zien als een proces. Om precies te zijn: een doorlopend proces waarin we steeds bezig zijn om onszelf en de wereld om ons heen betekenis te geven. Juist als er in al onze ‘leukigheid’ ongeluk aan de orde is. Coaching kan hiervoor een mooie ondersteuning bieden, maar hoe dan? Dit blog licht een aspect van zingevingsvragen toe waarmee veel coaches (soms onbewust) werken: persoonlijke waarden. Denk aan een vraag als ‘Wat vind je nu eigenlijk zelf belangrijk?’.
De kracht van afstand: coachinterventies voor reflectie
Vaak weten mensen geen antwoord te geven als je vraagt naar hun waarden. Dan kun je als coach een interventie inzetten die je ongetwijfeld kent: laat de coachee reflecteren. Nodig iemand uit om een observerende, beschouwende positie in te nemen ten opzichte van zijn eigen leven. Verleid hem tot wat afstand van zijn directe belevingswereld. Drie voorbeelden om je ideeën te geven hoe je dit aanpakt.
- Reflectie op momenten dat de coachee zich energiek en vitaal voelt
Als een coachee zich in zijn element voelt, is dat vaak een situatie waaronder persoonlijke waarden schuilen. Mensen richten zich dan op wat ze echt belangrijk vinden. Een paar suggesties voor reflectievragen.
- Bij welke activiteit vliegt de tijd?
- Heb je wel eens een diep gevoel van voldoening ervaren?
- Reflectie op keuzemomenten in het leven van een coachee
Iedereen heeft kruispunten in zijn leven waarop hij beslissende keuzes heeft gemaakt. Welke overwegingen speelden daarbij een rol? Heeft de coachee zich laten leiden door wat anderen van hem wilden? Of gaf hij gehoor aan wat hij echt belangrijk vond? Ook hierbij een paar mogelijke vragen.
- Heb je ergens spijt van?
- Wat is de beste beslissing die je hebt genomen?
- Reflectie via verbeeldingskracht
Verbeeldingskracht geeft ruimte aan een meer gevoelsmatige verbinding van de coachee met zijn innerlijke waarden. Ook helpt het om weerstand te doorbreken, omdat je een vraag presenteert als een vrijblijvend gedachte-experiment. Twee voorbeelden van reflectievragen.
- Wat zou je willen doen als je probleem op magische wijze zou verdwijnen?
- Stel dat je nog een jaar te leven hebt – wat zou je dan gaan doen?
De zingevende opbrengst van coaching bij waardengericht leven is dat coachees vanuit hun intrinsieke motivatie durven kiezen voor wat belangrijk voor hen is. Als de coachee zijn waarden eenmaal in beeld heeft, is de volgende stap om deze abstracte waarden te vertalen naar concrete gedragsvoornemens.
Van abstract naar concreet: de Werkenergieanalyse als brug naar zingeving
Als je op zoek bent naar een online tool die je helpt om waarden aan bod te laten komen, is de Werkenergieanalyse graag jouw coachpartner. Deze analyse is heel iets anders dan een testje waarbij coachees vragen aankruisen met ja, nee of ik weet het niet. Via verschillende onderwerpen staan mensen stil bij hun bevlogenheid en hun energie- en stressbronnen. Bovendien zijn er open vragen over wat iemand zinvol in zijn werk vindt en welke persoonlijke doelen een coachee wil bereiken.
De uitgebreide rapportage die uit de analyse komt, is een soepel handvat om tijdens een coachgesprek in te gaan op de intrinsieke kanten van werkenergie. Zingeving in vermomming! Als jij meer met zingeving wilt doen in je coachpraktijk, is de Werkenergieanalyse een bijzondere manier. Ervaar hoe dat werkt door deel te nemen aan een van de online masterclasses.
Boekentip
Zingevende gespreksvoering – helpen als er geen oplossingen zijn
Marjoleine Vosselman en Kick van Hout
