Dinsdag 17 september 2024
Alle mensen zijn anders. Toch zijn we allemaal mensen en dat brengt ook overeenkomsten met zich mee. Al in de jaren tachtig van de vorige eeuw zagen twee Amerikaanse psychologieprofessoren dat we een paar psychologische basisbehoeften met elkaar delen. Als die zijn vervuld, kunnen we groeien en floreren. Handig om te weten als coach!
Edward Deci en Richard Ryan leverden met hun werk een stevig fundament voor belangrijke menselijke thema’s als motivatie en gedragsverandering. Het mooie aan zo’n ‘oude’ theorie is dat deze ondertussen breed is onderzocht en in de praktijk op allerlei terreinen goed bruikbaar is gebleken. Laten we die theorie eens van dichtbij bekijken.
De psychologische basisbehoeften
Volgens Deci en Ryan zijn er drie menselijke basisbehoeften.
1. Autonomie: keuze en vrijheid ervaren in je denken, doen en voelen.
2. Verbondenheid: in relaties met de mensen om je heen je gezien, erkend en gewaardeerd voelen.
3. Competentie: vaardig zijn om met uitdagingen om te gaan.
Samen vormen ze het ABC van het menselijk functioneren. Zijn deze drie ‘op orde’, dan staan mensen aan het roer van hun eigen leven en kunnen ze hierover zelf beschikken. Dat bepalende karakter leidde tot de naam: de zelfdeterminatietheorie.
Het zelf heeft zijn grenzen
Dat klinkt prachtig - toch is er één groot maar. We kunnen namelijk niet ons eigen geluk maken. Als sociale wezens zijn we voor de bevrediging van onze psychologische basisbehoeften afhankelijk van onze omgeving.
Als we geluk hebben, ondersteunt de omgeving onze behoeften en kunnen we groeien en bloeien. Het wordt een ander verhaal als de omgeving onze behoeften belemmert en we ons gefrustreerd voelen.
Hoe werkt dat in de praktijk?
Een paar voorbeelden laten zien hoe de omgeving invloed heeft op het wel of juist niet vervullen van onze basisbehoeften.
Autonomie
Ondersteunend: mensen krijgen in hun werk de ruimte om zelf de doelen en de manier waarop ze deze willen halen, te kiezen. De organisatie kijkt hoe taken aansluiten bij de individuele interesse.
Belemmerend: de organisatie legt mensen doelen op, waarbij de uitkomsten onder druk moeten worden gehaald. Met straffen en controlerende beloningen (‘als je dit doet, dan krijg je dat’) ‘bewaakt’ de organisatie mensen in hun werk.
Verbondenheid
Ondersteunend: mensen ervaren empathie en warmte op hun werk en hun emoties worden erkend.
Belemmerend: er is geen positieve onderlinge betrokkenheid en mensen hebben slechts ‘koude’ interacties.
Competentie
Ondersteunend: de organisatie daagt mensen uit om het beste uit zichzelf te halen en begeleidt dit met positieve feedback.
Belemmerend: mensen krijgen alleen maar kritiek te horen op wat ze niet goed doen.
Tips voor ABC in het dagelijkse werk
Het al dan niet vervuld zijn van de drie basisbehoeften is belangrijk voor het ervaren van werkgeluk. De drie thema’s laten zich echter niet gemakkelijk rechtstreeks bevragen. Hoe maak je als coach een soepele vertaling naar de praktijk? Bij elke basisbehoefte een paar tips.
Autonomie
* Let op dat met dit woord geen volledige onafhankelijkheid wordt bedoeld waarbij je alles zelf bepaalt. We zijn altijd ‘interdependent’ in onze omgeving.
* Belangrijker dan een vrije keus is dat we zonder druk kunnen handelen.
* Denk bij de praktijk aan: gehoord worden, betekenisvolle keuzes maken, meepraten, eigen waarden volgen.
Verbondenheid
* Macht, presteren, beroemdheid e.d. zijn vaak ineffectieve manieren om verbondenheid te voelen.
* Het gaat niet alleen om (positieve) relaties, maar ook om je gewaardeerd voelen, je door anderen onvoorwaardelijk geaccepteerd voelen.
* De sterkste relaties zijn juist autonomie-ondersteunend.
Competentie
* Deze behoefte draait om effectief kunnen handelen en om het beïnvloeden van je omgeving.
* Het inzetten van sterke kanten geeft een gevoel van competentie. Ontdek meer over sterke kanten in deze blog.
* Door ‘steigerbouw’ toe te passen, dat wil zeggen door verder te bouwen op wat je al kunt of kent, kun je competenties ontwikkelen.
De Werkenergieanalyse
Vaak krijgen coachees pas een gevoel van hun werkbeleving als dit gevoel concreet wordt gemaakt. Als je als coach op zoek bent naar een ondersteunend instrument, is de Werkenergie een echte aanrader. De combinatie van de online tool, het persoonlijke rapport dat de coachee daarna ontvangt en de bespreking hiervan met jou, is een effectieve manier om bijvoorbeeld de vervulling van de basisbehoeften in beeld te brengen.
Zowel individuele elementen als de omgeving, inclusief de relatie met de leidinggevende, worden handig samengevat met getallen, duidelijke tabellen en kleurrijke grafieken. Samen vormen ze een praktisch handvat om zelfs gevoelige of onduidelijke thema’s te concretiseren.
Laat je verrassen en ontdek hoe dit werkt door deel te nemen aan een van de online masterclasses. Deze worden regelmatig gegeven en je deelname is gratis.
